Bezpieczeństwo środowisk chmurowych w kontekście regulacji NIS2/KSC i DORA – jak unikać ryzyk?
2025-05-08 13:08:37Migracja do chmury obliczeniowej stała się kluczowym elementem cyfrowej transformacji firm w Europie. Organizacje coraz częściej przenoszą swoje aplikacje, dane i procesy operacyjne do środowisk chmurowych, korzystając z ich elastyczności i możliwości skalowania. Jednak rosnąca zależność od usług chmurowych wiąże się również z nowymi zagrożeniami – cyberatakami, wyciekami danych i niezgodnością z regulacjami IT. Aby uregulować te kwestie, Unia Europejska wprowadziła dyrektywę NIS2 (która w Polsce jest implementowana jako Ustawa o Krajowym Systemem Cyberbezpieczeństwa – KSC) oraz rozporządzenie DORA, które nakładają na firmy nowe obowiązki w zakresie bezpieczeństwa cyfrowego, monitorowania ryzyka i raportowania incydentów. Czy chmura obliczeniowa rzeczywiście jest w pełni bezpieczna? Jak uniknąć zagrożeń wynikających z cyberataków i jak dostosować strategię IT do NIS2, KSC i DORA, aby zapewnić zgodność regulacyjną?
Regulacje NIS2/KSC i DORA – kluczowe wymagania dla organizacji korzystających z chmury
1. Dyrektywa NIS2 i KSC – bezpieczeństwo infrastruktury krytycznej i dostawców chmurowych
Dyrektywa NIS2, wprowadza nowe obowiązki dla dostawców usług chmurowych, firm IT oraz podmiotów kluczowych i ważnych. Jej celem jest zwiększenie odporności cybernetycznej w całej UE i zminimalizowanie skutków cyberataków.
Zgodnie z NIS2:
- Dostawcy usług chmurowych podlegają nowym regulacjom bezpieczeństwa i obowiązkowi raportowania incydentów.
- Firmy korzystające z chmury muszą wdrożyć strategie cyberbezpieczeństwa, obejmujące monitorowanie zagrożeń i zarządzanie incydentami.
- Krajowy System Cyberbezpieczeństwa (KSC) w Polsce będzie egzekwował przepisy i nadzorował podmioty podlegające dyrektywie.
Przykład z rynku:
W grudniu 2023 roku cyberprzestępcy zaatakowali Scania Polska oraz Scania Finance Polska, szyfrując dane osobowe i ograniczając dostęp do nich. Atak ten miał poważne konsekwencje operacyjne i finansowe dla firmy, zmuszając ją do wdrożenia zaawansowanych procedur naprawczych i odbudowy danych.
2. DORA – odporność cyfrowa sektora finansowego
Rozporządzenie DORA (Digital Operational Resilience Act) weszła w życie 17 stycznia 2025 roku i obejmie instytucje finansowe, takie jak banki, fintechy i ubezpieczycieli, podmioty związane z kryptoaktywami czy instytucje pieniądza elektronicznego.
Nowe wymagania obejmują:
Obowiązek zarządzania ryzykiem IT w instytucjach finansowych.
Monitoring dostawców chmurowych, aby zapobiegać zagrożeniom wynikającym z outsourcingu infrastruktury IT.
Regularne testowanie odporności systemów IT, co oznacza konieczność przeprowadzania symulacji cyberataków i audytów bezpieczeństwa.
Przykład z rynku:
W styczniu 2024 roku brytyjska firma Royal Mail padła ofiarą ataku ransomware przeprowadzonego przez grupę LockBit. Atak dotknął centrum dystrybucyjne w Irlandii Północnej, uniemożliwiając międzynarodowe dostawy i zmuszając firmę do poszukiwania alternatywnych rozwiązań logistycznych.
Najważniejsze zagrożenia związane z bezpieczeństwem chmury
1. Nieautoryzowany dostęp i naruszenia danych
Brak zarządzania tożsamością i dostępami (IAM) i kontroli uprawnień może prowadzić do kradzieży danych klientów, naruszenia RODO/GDPR oraz strat finansowych. Aby zapobiec takim sytuacjom, organizacje powinny wdrożyć uwierzytelnianie wieloskładnikowe (MFA), podział dostępów i uprawnień oraz monitoring aktywności użytkowników. Ponadto kluczowe jest korzystanie z systemów zarządzania tożsamością i dostępem (IAM) oraz narzędzi SIEM (Security Information and Event Management) do wykrywania anomalii i szybkiego reagowania na incydenty bezpieczeństwa.
2. Ataki ransomware i zagrożenia wewnętrzne
Hakerzy coraz częściej stosują atak ransomware na systemy chmurowe, szyfrując dane i żądając okupu. Organizacje powinny wdrożyć zaawansowane systemy bezpieczeństwa, takie jak XDR (eXtended Detection and Response) lub EDR (Endpoint Detection and Response), a także regularne kopie zapasowe offline i offsite, aby minimalizować ryzyko utraty danych i zapewnić szybkie przywrócenie systemów po ataku.
3. Przerwy w działaniu i brak planu awaryjnego
Chociaż całkowite wyłączenie usług chmurowych jest rzadkie, zdarzają się incydenty ograniczające dostępność niektórych funkcji. Przykładem jest awaria systemów Microsoft w styczniu 2024 roku, która spowodowała trudności z logowaniem i dostępem do aplikacji opartych na Microsoft Azure i Microsoft 365. Organizacje powinny wdrożyć strategie multi-cloud, redundancję danych oraz backupy hybrydowe, aby zapewnić ciągłość operacyjną i zminimalizować skutki czasowych problemów dostawców.
Jak unikać ryzyk i zabezpieczyć systemy chmurowe, hybrydowe i on-premise?
Aby zapewnić zgodność z regulacjami i uniknąć zagrożeń, firmy powinny wdrożyć zintegrowane strategie bezpieczeństwa, obejmujące chmurę, środowiska hybrydowe oraz infrastrukturę on-premise.
1. Automatyzacja zarządzania incydentami
Automatyzacja procesów bezpieczeństwa pozwala na szybsze wykrywanie i reagowanie na zagrożenia w środowiskach chmurowych. Systemy SIEM (Security Information and Event Management) gromadzą i analizują logi z różnych źródeł, umożliwiając identyfikację podejrzanych aktywności, natomiast XDR (eXtended Detection and Response) integruje dane z wielu systemów w celu skuteczniejszego wykrywania i neutralizacji ataków. Wdrożenie tych narzędzi pozwala organizacjom na skrócenie czasu reakcji na incydenty, minimalizację strat oraz poprawę ogólnej odporności systemów IT.
2. Zarządzanie dostawcami chmury i audyty zgodności
Regularne audytowanie dostawców IT pozwala zapewnić zgodność z regulacjami NIS2 i DORA, minimalizując ryzyko związane z outsourcingiem usług IT i korzystaniem z chmury. Organizacje powinny okresowo weryfikować zabezpieczenia stosowane przez dostawców, analizować ich procedury zarządzania ryzykiem oraz mechanizmy wykrywania i reagowania na incydenty. Kluczowe jest także sprawdzanie, czy dostawcy stosują najlepsze praktyki w zakresie cyberbezpieczeństwa, a ich infrastruktura spełnia wymagania dotyczące ciągłości działania i ochrony danych. Wdrażanie regularnych audytów oraz umów SLA (Service Level Agreement) pozwala na lepszą kontrolę nad bezpieczeństwem systemów IT i zmniejszenie ryzyka operacyjnego.
3. Hybrydowe podejście do backupów i redundancji
Firmy powinny wdrożyć strategie multi-cloud oraz backupy offline i offsite, aby zabezpieczyć się przed awariami, cyberatakami i utratą danych. Redundancja danych w różnych środowiskach (chmura publiczna, chmura prywatna, infrastruktura on-premise) zwiększa odporność systemów na przestoje i umożliwia szybkie przywracanie usług w przypadku incydentu. Dodatkowo regularne kopie zapasowe offline chronią przed skutkami ataków ransomware i zapewniają dostępność danych nawet w przypadku awarii dostawcy usług chmurowych.
4. Model Zero Trust – brak domyślnego zaufania
Model Zero Trust zakłada, że żaden użytkownik ani system nie jest domyślnie zaufany, a dostęp do zasobów IT musi być weryfikowany na każdym etapie. Aby skutecznie wdrożyć to podejście, organizacje powinny stosować uwierzytelnianie wieloskładnikowe (MFA), segmentację sieci oraz zasadę najmniejszych uprawnień (Least Privilege Access). Kluczowe jest również ciągłe monitorowanie aktywności użytkowników i analiza ryzyka za pomocą narzędzi SIEM, XDR i IAM, aby szybko wykrywać i blokować potencjalne zagrożenia.
Podsumowanie: Czy Twoja firma jest gotowa na nowe regulacje?
Cyberataki stały się codziennością, a ich liczba rośnie z każdym rokiem. Szczególnie niebezpieczne są działania grup hakerskich wspieranych przez nieprzyjazne państwa, które coraz częściej prowadzą skoordynowane cyberataki na kluczowe sektory gospodarki, instytucje finansowe oraz infrastrukturę krytyczną. W obliczu rosnących zagrożeń firmy muszą nie tylko spełniać wymogi regulacyjne, ale także aktywnie wzmacniać swoją odporność cyfrową.
Nowe regulacje, takie jak NIS2 i DORA, wymuszają regularne audyty dostawców IT, automatyzację zarządzania incydentami co pozwala lepiej chronić systemy przed cyberatakami i naruszeniami danych. Ponadto strategie multi-cloud, backupy offline oraz mechanizmy redundancji zwiększają odporność firm na awarie i ataki ransomware.
Czy Twoja organizacja posiada odpowiednie mechanizmy ochrony danych, monitorowania zagrożeń i zarządzania ryzykiem IT? Jeśli nie, to najwyższy czas na wdrożenie skutecznych strategii zabezpieczeń, aby uniknąć sankcji, strat finansowych i zagrożeń operacyjnych, które z uwagi na dynamiczną sytuację geopolityczną będą tylko narastać.